नवी दिल्ली – विद्यार्थी आणि कर्मचाऱ्यांच्या सुरक्षेबाबत चिंता व्यक्त करत, विद्यापीठ अनुदान आयोगाने (यूजीसी) सर्व विद्यापीठे आणि उच्च शिक्षण संस्थांना परिसराच्या आवारात भटक्या कुत्र्यांचा वावर रोखण्यासाठी तातडीने पावले उचलण्याचे निर्देश देणारी एक सूचना जारी केली आहे.
हे निर्देश ७ नोव्हेंबर २०२५ रोजीच्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशानंतर जारी करण्यात आले आहेत, ज्यात शैक्षणिक संस्था आणि सार्वजनिक ठिकाणी कुत्र्यांच्या चावण्याच्या घटनांमध्ये झालेल्या वाढीवर प्रकाश टाकण्यात आला होता. न्यायालयाने राज्ये, केंद्रशासित प्रदेश आणि संबंधित अधिकाऱ्यांना प्राणी कल्याण कायद्यांचे पालन सुनिश्चित करून प्रभावी उपाययोजना लागू करण्यास सांगितले होते.
न्यायालयाच्या निर्देशांनुसार, विद्यापीठ अनुदान आयोगाने (UGC) संस्थांना कॅम्पसमधील भटक्या कुत्र्यांचे व्यवस्थापन करण्यासाठी एक सुसंघटित, मानवी आणि कायदेशीररित्या सुसंगत दृष्टिकोन अवलंबण्याचे निर्देश दिले आहेत. यूजीसीचे सचिव मनीष जोशी यांनी २६ डिसेंबर रोजी जारी केलेल्या या सल्ल्यानुसार, शैक्षणिक संस्थांनी सुरक्षित शैक्षणिक वातावरण सुनिश्चित करण्यासाठी सक्रियपणे प्रयत्न केले पाहिजेत.
या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, प्रत्येक संस्थेने भटक्या कुत्र्यांशी संबंधित सर्व समस्यांसाठी संपर्क बिंदू म्हणून काम करण्यासाठी एका नोडल अधिकाऱ्याची अनिवार्यपणे नियुक्ती करणे आवश्यक आहे. हा अधिकारी स्थानिक नगरपालिका, प्राणी कल्याण विभाग आणि पशुवैद्यकीय अधिकाऱ्यांशी समन्वय साधेल. नोडल अधिकाऱ्याचे नाव आणि संपर्क तपशील संस्थेच्या मुख्य प्रवेशद्वारावर ठळकपणे प्रदर्शित करणे आवश्यक आहे.
यूजीसीने संस्थांना वरिष्ठ प्रशासक, स्थानिक स्वराज्य संस्थांचे प्रतिनिधी, पशुवैद्यकीय तज्ञ, प्राणी कल्याण संस्था आणि कॅम्पस सुरक्षा अधिकाऱ्यांचा समावेश असलेल्या प्राणी कल्याण समित्या स्थापन करण्याचे निर्देश दिले आहेत. या समित्या मोकाट कुत्र्यांच्या उपस्थितीवर लक्ष ठेवतील आणि महानगरपालिका अधिकाऱ्यांच्या समन्वयाने निर्बीजीकरण, लसीकरण आणि स्थलांतर यांसारख्या मानवी उपायांवर देखरेख ठेवतील.
कॅम्पसमधील सुरक्षा मजबूत करण्यासाठी, संस्थांना खुले प्रवेशद्वार मर्यादित ठेवण्यास, संरक्षक भिंती आणि कुंपण सुधारण्यास, असुरक्षित ठिकाणी सुरक्षा कर्मचारी तैनात करण्यास आणि मोकाट कुत्र्यांना खेळाच्या मैदानांपासून व क्रीडा सुविधांपासून दूर ठेवण्यास सांगितले आहे.संस्थांनी विद्यार्थी आणि कर्मचाऱ्यांना कुत्र्यांशी संबंधित घटनांना कसे सामोरे जावे याबद्दल शिक्षित करण्यासाठी जागरूकता कार्यक्रम आयोजित करणे देखील आवश्यक आहे.
विद्यापीठे आणि महाविद्यालयांना यूजीसीकडे अनुपालन अहवाल सादर करण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत, आणि नियमांचे पालन न केल्यास पुढील कारवाई केली जाऊ शकते.यूजीसीने पुनरुच्चार केला की प्राणी कल्याण कायद्यांचा आदर करणे आवश्यक असले तरी, मानवी सुरक्षा ही सर्वात महत्त्वाची आहे.
